مادران باردار باید به این نکته توجه داشته باشند که در طول زمان بارداری، به طور همزمان مسئولیت مراقبت از خود و جنین را بر عهده دارند. از این رو باید نکات مربوط به مراقبت از دندان در دوره بارداری و همینطور رژیم غذایی خود را با دقت بیشتری رعایت نمایند. چرا که در طول دوره بارداری، جنین برای تامین کلسیم مورد نیاز برای استخوان سازی، از بدن مادر مصرف می کند. همچنین در ماه های اول دوره بارداری، زنان باردار دچار تهوع می شوند. تهوع های مکرر بزاق دهان را اسیدی می نماید و زمینه ساز ایجاد پوسیدگی دندان ها و به وجود آمدن بیماری های لثه می شود. اما چگونه می توان بهداشت و سلامت دهان و دندان را در دوره بارداری رعایت نمود؟ دندانپزشکی میفانی در این مقاله می خواهیم به طور مفصل به این موضوع بپردازیم پس تا انتها با ما همراه باشید.
تاثیرات بارداری بر سلامت دهان و دندان
دوره بارداری تغییرات هورمونی زیادی را در بدن مادر به وجود می آورد. از جمله این تغییرات می توان به تغییر در فضای دهان و دندان و بزاق اشاره نمود. تغییرات هورمونی باعث پایین آمدن مقاومت دندان ها در برابر باکتری و پلاک های دندانی شده و در بلند مدت زمینه ساز پوسیدگی دندان و حساس شدن لثه ها و حتی ابتلا به بیماری های لثه می شود. همانطور که اشاره شد احتمال پوسیدگی دندان ها در دوره بارداری بیشتر است و این موضوع می تواند جنین را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلایل مادران باید بیش از پیش بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرند. از طرف دیگر بیماری های لثه نیز موضوع نگران کننده دیگری است که یکی از شایع ترین بیماری های دهان و دندان در دوره بارداری محسوب می شود. لازم به یادآوری است که ابتلا به بیماری لثه در دوره بارداری، می تواند منجر به زایمان زودرس و یا حتی مرگ جنین شود.
البته لازم است بدانید که بارداری الزاماً منجر به آسیب دیدن دندان ها نمی شود، بلکه در صورتی که مادر، کلسیم کافی برای استخوان سازی کودک مصرف نکند و مواد لبنی را در برنامه غذایی خود قرار ندهد، کمبود کلسیم بدن کودک از طریق استخوان ها و دندان های مادر تامین می شود. از این رو برخی مادران دچار مشکلات دهان و دندان در دوره بارداری می شوند. اما در صورتی که مادران به تعذیه در دوره بارداری و همچنین نکات بهداشتی دهان و دندان به طور کامل توجه کنند، در دوره بارداری دچار مشکل نخواهند شد.
نحوه تشخیص مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان در دوره بارداری
ممکن است یک مادر باردار در دوره بارداری متوجه بروز مشکلاتی در دهان و دندان های خود شود. مثلا درد در ناحیه لثه و یا احساس اسیدی بودن فضای دندان که ناشی از تجمع پلاک دندانی است. همچنین ممکن است در مراجعات دندانپزشکی برای چکاپ، پزشک شما متوجه بروز چنین مشکلاتی در دهان و دندان های شما شود.
توصیه می شود
توصیه می شود قبل از شروع دوره بارداری به طور مرتب به دندانپزشکی مراجعه کنید تا اگر درمانی لازم است پیش از بارداری انجام شود و وضعیت دندان های شما مورد ارزیابی قرار بگیرد. همچنین اگر از آخرین مراجعه شما به دندانپزشکی بیش از 6 ماه گذشته است، سعی کنید در ابتدای دوره بارداری به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید.
در صورت مراجعه به دندانپزشک در هنگام بارداری، حتما او را در جریان وضعیت بارداری و ماه بارداری قرار دهید. همچنین در صورتی که داروی خاصی مصرف می کنید، حتما دندانپزشک را از این موضوع مطلع نمایید. توجه داشته باشید که مراجعه مرتب به دندانپزشک شما را در همان ابتدای بیماری و قبل از پیچیده شدن آگاه می سازد و از این طریق درمان ساده تری را پیش رو دارید.
همچنین جرم گیری مرتب دندان ها پیش از دوره بارداری از پوسیدگی آنها در طول دوره بارداری جلوگیری می کند. در صورتی که در حین بارداری دندانپزشک شما تشخیص داد که یک یا چند عدد از دندان های شما دارای مشکلاتی از قبیل پوسیدگی یا هر مشکل دیگری است، در صورت نیاز به عکس برداری لازم است از لباس و تجهیزات مخصوصی استفاده کنید تا از جنین شما محافظت شود.
از این رو قبل از عکس برداری حتما وضعیت بارداری خود را به پزشک اطلاع دهید. اگر لازم باشد دندان خود را بکشید، بهتر است این کار را در سه ماهه دوم بارداری انجام دهید. چرا که کشیدن دندان در دوره بارداری و در سه ماهه اول می تواند برای جنین خطرات آفرین باشد.
رایج ترین عوارض بارداری بر سلامت دهان و دندان
- عفونت لثه یا بیماری های مربوط به لثه
- تومورهای بارداری
- تشکیل پلاک و جرم
نحوه تشخیص مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان در دوره بارداری
- نحوه درمان و مواجهه با عفونت و التهاب لثه در دوران بارداری
همانطور که گفته شد یکی از رایج ترین و شایع ترین مشکلات دهان و دندان در دوره بارداری، ابتلا به عفونت لثه است. در صورت به وجود آمدن چنین شرایطی در ابتدا به دندانپزشک خود مراجعه نمایید. معمولاً دندانپزشک با توصیه ها و راهکارهای خود به شما کمک می کند که تا به دنیا آمدن فرزندتان با روش های تخصصی، فضای دهان و دندان و لثه های خود را تمیز کنید و از مسواک مخصوص که بُرس نرمی دارد استفاده کنید تا ریسک تشدید التهاب لثه ها کاهش یابد.
همچنین می توانید از یک خمیر دندان جرم گیر استفاده نمایید تا پلاک های دندانی را از بین ببرد. به یاد داشته باشید که استفاده مرتب از نخ دندان نقش بسیار ارزنده ای در جلوگیری و کاهش ابتلا به بیماری های لثه و عفونت آن دارد. پس روزانه حداقل یکبار از نخ دندان استفاده نمایید.
- تومورهای دوران بارداری
تومورهای دوره بارداری نیز همانطور که گفتیم یکی از عارضه هایی است که ممکن است مادران باردار با آن مواجه شوند. هرچند این تومورهای غیرسرطانی اصلا ترسناک و نگران کننده نیستند، اما برای اطمینان می توانید به
مطب دندانپزشکی مراجعه نمایید. هرچند بعد از زایمان این تومورها خود به خود از بین می روند اما اگر لازم باشد دندانپزشک می تواند آنها را تخلیه نماید.
- درمان دندان درد در دوران بارداری
تجمع پلاک دندانی و ابتلا به بیماری های لثه می تواند زمینه ساز پوسیدگی دندان شود و دندان درد را به دنبال داشته باشد. هرچند درمان پوسیدگی دندان در دوره بارداری می تواند انجام شود و ریسک خاصی ندارد اما با رعایت چند نکته می توانید در خانه از دندان های خود در مقابل پوسیدگی محافظت کنید که مهم ترین آنها مسواک زدن مرتب و توجه به بهداشت دهان و دندان است.
در این قسمت قصد داریم راهکارهایی را به شما معرفی کنیم تا بتوانید با استفاده از آنها از بروز مشکلات دهان و دندان در دوره بارداری پیشگیری نمایید.
- رعایت بهداشت دهان و دندان
به عنوان اولین و اصلی ترین کاری که باید انجام دهید، رعایت بهداشت دهان و دندان را توصیه می کنیم که از بسیاری از مشکلات و بیماری های دهان و دندان و بروز عفونت های دندان جلوگیری می نماید. برنامه بهداشت فردی را در طول زندگی به ویژه دوره بارداری به طور جدی پیگیری نمایید تا دندان هایی سالم و دهانی خوشبو داشته باشید. به طور کلی توصیه می شود پس از هر وعده غذایی حتما مسواک بزنید و روزانه دوبار از نخ دندان استفاده نمایید.
- اجتناب از مواد غذایی با قند بالا
خوردن شیرینی و کلیه مواد قندی، فضای دهان را اسیدی می کند. اسیدی شدن فضای دهان و بزاق، اصلی ترین عامل پوسیدگی دندان ها محسوب می شود. پس در دوره بارداری که دندان ها آسیب پذیرتر هستند، حتی الامکان از مصرف مواد قندی خودداری نمایید. در صورتی که میل شدید به شیرینی و مواد قندی دارید، حتما بلافاصله پس از مصرف مواد قندی دندان های خود را مسواک بزنید تا فضای دهان شما اسیدی باقی نماند.
- چکاپ منظم و مراجعه به دندانپزشک
در دوره بارداری لازم است به طور مرتب به دندانپزشک خود مراجعه نمایید تا پزشک دندان های شما را معاینه نماید. در این صورت علاوه بر اینکه می توانید احتمال ابتلا به بیماری های دهان و دندان به ویژه عفونت ها را کاهش دهید، در صورت بروز مشکل به سرعت آن را رفع می کنید و با مشکلات جدی تر و پیچیده تر رو به رو نخواهید شد.
به عنوان مثال در صورت آغاز پوسیدگی دندان، پزشک به سرعت شما را مطلع می سازد و با رعایت دقیق تر نکات بهداشتی و نهایتاً یک بار جرم گیری مشکل حل می شود و به درمان های عمیق تر مثل عصب کشی و درمان ریشه نیاز پیدا نمی کنید.
توصیه می شود در دوره بارداری باید مراقبت های ویژه ای را به عمل بیاورید تا بتوانید از خود و جنین به درستی محافظت نمایید و دوره بارداری را با سهولت به پایان برسانید. توجه داشته باشید که در صورت بروز موارد غیرعادی در دهان و دندان خود به سرعت به دندانپزشک مراجعه نمایید. درمان های به موقع دندانپزشکی می تواند از بروز مشکلات سخت تر و پیچیده تر جلوگیری نماید.
- هر روز دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید و نخ دندان تمیز کنید
روزانه دو مرتبه دندان های خود را با مسواک نرم و خمیر دندان بشویید. از نخ دندان برای خارج کردن مواد غذایی جا مانده بین دندان ها استفاده نمایید و استفاده از دهان شویه را از یاد نبرید. در مورد دهانشویه حتما با دندانپزشک خود مشورت نمایید. استفاده مرتب از مسواک و نخ دندان می تواند خطر ابتلا به بیماری های لثه و پوسیدگی دندان ها را به طور چشم گیری کاهش دهد.
- رژیم غذایی مناسبی داشته باشید
استفاده از مواد غذایی سالم و داشتن یک برنامه غذایی صحیح نه تنها به رشد و سلامت جنین شما کمک می کند، بلکه سلامتی دستگاه گوارش و دهان و دندان های شما را نیز تضمین می نماید. از سومین ماه تا ششمین ماه بارداری جنین در حال تکامل و شکل گیری است. لازم است در این دوران از مواد غذایی مانند کلسیم، پروتئین، ویتامین A و C و D استفاده نمایید. این مواد به سالم ماندن دندان ها و استخوان های مادر و جنین کمک زیادی می کند. کلسیم می تواند از پوک شدن دندان ها و استخوان های مادر و جنین جلوگیری نموده و آنها را استحکام بخشد. البته یادآوری می کنیم که برای مصرف هریک از این مواد غذایی و مقدار مصرف آنها حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
- در دوره بارداری کلسیم بیشتری مصرف نمایید
از آنجاییکه عامل اصلی سازنده استخوان ها و دندان، کلسیم است، در دوره بارداری به مقدار بیشتری از این ماده غذایی نیاز دارید. لازم است مصرف مواد لبنی را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید. در این صورت دندان ها و استخوان های سالم تری خواهید داشت. همچنین تراکم استخوان های شما حفظ می شود و در سنین بالاتر دچار پوکی استخوان نخواهید شد. اصلی ترین منبع کلسیم می تواند مواد غذایی زیر باشد:
شیر
پنیر
دوغ
ماست
شیر سویای غنی از کلسیم
